اکنون در حالی که در هر هفته یک حراج بازار باز برگزار می شد، هفته دوم خرداد ماه این اقدام در دو مرحله انجام شده و در مجموع سطحی بی سابقه را در یک هفته رقم زده است. بررسی ها نشان می دهد مهم ترین دلیل این اتفاق، به اضافه برداشت بانک ها و کسری نقدینگی در این نهادها مربوط است. 

نقش مهم کسری بانک ها در هفته دوم خردادماه

در هفته گذشته، بانک مرکزی در ابتدا ۹۰ همت پول در بانک ها تزریق کرده که تقریبا معادل با این رقم در دو هفته قبل خود بوده است. در ادامه دو روز بعد دوباره ۵۸ هزار میلیارد تومان دیگر در نهادهای مالی از سوی بانک مرکزی تزریق شد. بنابراین مجموعا حجم ثبت شده در این معاملات برابر با ۱۴۸ همت بوده که سابقه نداشته است. 

پی گیری های اکوایران نشان می دهد یکی از مهم ترین دلایل ثبت چنین اتفاقی به روند اضافه برداشت ها اشاره داشته است.

بررسی ها نشان می دهد بالاتر رفتن وضعیت کسری در نظام بانکی منجر به رشد اضافه برداشت‌ها در کشور شده و طی آن بانک ها با نیاز بیشتری به نقدینگی مواجه شده اند.

این نیاز می تواند یکی از مهم ترین عوامل اثرگذار بر نرخ بهره بین بانکی باشد. شاخص مهمی که در هر هفته در  عملیات بازار باز  به دست آمده و ارتباط مستقیم با مازاد و کسری در نظام بانکی دارد. زمانی که بانک ها با کمبود منابع مواجه هستند، تقاضای نقدینگی نیز بالاتر رفته و در ادامه نرخ بهره رشد می کند. نرخی که اکنون در هفته های اخیر در یک قدمی سقف جدید خود قرار داشته و برابر با ۲۳.۶۵ درصد به ثبت رسیده است.

شنیده های اکو ایران حاکی از آن است که در این هفته بانک مرکزی به منظور مدیریت نرخ بهره بین بانکی و جلوگیری از رشد بیشتر آن در بازار از یک سو، و از سوی دیگر به منظور جلوگیری از افزایش اضافه برداشت ها تن به تزریق بیشتر پول در عملیات میان مدت بازار باز داده است. افزایش اضافه برداشت بانک ها از بانک مرکزی از مهم ترین شاخص هایی است که با  رشد پایه پولی  منجر به افزایش تورم در کشور می شود. 

به عبارت دیگر سیاست گذار بین استقراض بدون پشتوانه اضافه برداشت و بدهی قاعده مند، دومین گزینه را انتخاب می کند و به همین دلیل مدیریت کمبود نقدینگی از کانال بازار باز را در پیش می گیرد. البته عامل دیگر تزریق دو مرحله ای در این هفته می تواند تعطیلات هفته سوم خرداد ماه باشد.

در ادامه اما برخی کارشناسان معتقد به عامل سومی در رشد تزریق پول بانک مرکزی در این بازار هستند.

ارتباط نرخ ارز با بازار باز 

جدا از اتفاقات هفته اخیر، در سال جاری معاملات میان مدت بانک مرکزی با بانک ها همراه با رکوردهای بالایی بوده است. در هفته میانی اردیبهشت ماه رکورد تزریق پول برابر با ۱۲۰ همت بوده که دومین رکورد مهم تزریق پول در این معاملات به شمار می رفته و اکنون در هفته اخیر نیز ثبت بالاترین رکورد در تاریخ بازار باز.

برخی تحلیلگران معتقدند یکی از مهم ترین عوامل تزریق های دست و دلبازانه بانک مرکزی در بانک ها مداخلات اخیر این نهاد در  بازار ارز  است. به عبارت دیگر این عده معقتدند بانک مرکزی در جهت مدیریت نرخ ارز در بانک ها پول تزریق می کند. یعنی سیاستگذار پولی بخشی از ریال های جمع آوری شده ناشی از مداخلات ارزی خود را دوباره به نظام بانکی بر می گرداند تا عطش نقدینگی در بازار پول را مدیریت کند.

این موضوع ضمن مدیریت نرخ ارز در راستای پیش گیری از رشد اضافه برداشت ها و بالاتر رفتن  پایه پولی  از این مسیر نیز قرار دارد.